Sesin Yayılması

SESİN YAYILMASI:

Gün içerisinde pek çok ses işitiriz. Sesleri birbirinden ayırt edebiliriz. Titreşen maddelerin ortama yaydığı enerjiye ses deriz. Örneğin bizim boğazımızdaki ses telleri aldığımız nefes ile titreşerek sesimizi oluştururlar, konuşmamızı sağlarlar. Titreşerek ses üreten varlıklara ses kaynağı deriz. Bu durumda ses tellerimiz de bizim ses kaynağımızdır. Ses kaynaklarını ikiye ayırabiliriz. Doğal ses kaynakları ve yapay ses kaynakları olarak adlandırabiliriz. Doğal ses kaynakları su sesi, kuşların sesi, ses tellerimizdir ve yapay ses kaynakları insanların ürettiği aletlerden çıkmaktadır. Örneğin müzik aletleri, radyo gibi aletler yapay ses kaynağıdır.

                                        Resimlerde doğal ve yapay ses kaynakları örneklerini görmekteyiz.

Göl kenarında otururken bir taş alıp durgun olan göle attığımızda durgun su yuvarlak dalgalar halinde karşısına bir engel çıkmadığı zaman bütün göle yayılır. Sesler bir ışık kaynağından çıkar ve dalgalar halinde bulunduğumuz ortama yayılır. Ses dalgalarını göremeyiz. Ses dalgalar halinde ortama yayıldığına göre bir ses kaynağına yakın olduğumuzda sesi daha iyi duyabiliriz, ses kaynağına uzaksak sesi daha zor duyarız sonucunu çıkartabiliriz.

Cisimlerin titreşerek çıkardıkları ve dalgalar halinde yayılan sesi duyabilmemiz için katı, sıvı, gaz ortamlarından herhangi birinde bulunması gerekir. Bir cisim boşlukta ne kadar titreşirse titreşsin ses ortama yayılmaz ve kulağımız o sesi algılamaz. Beden eğitimi derslerinde öğretmenimizin kullandığı düdüğü okulun bahçesinde çaldığımızı düşünelim. Okulun bahçesi açık alan ve atmosfer yani gaz ile doluyken düdüğün sesini duyabiliriz. Öğretmenimizin spor salonunda çaldığı düdüğü duvarın diğer tarafından ya da salonun dışından duyabiliriz. Bu katı cisimlerde sesin yayılmasıyla alakalıdır. Öğretmenimiz okulumuzun havuzunda bize yüzme öğretirken düdüğü çaldığında düdüğün sesini duyabiliriz ve bu durumda suyun sıvılarda yayılması ile ilgilidir. Aynı kaynaktan çıkan aynı sesin her maddede farklı bir yayılma hızı vardır. Ses sırası ile en fazla katı sonra sıvı ve son olarak gaz cisimlerde daha hızlı yayılırlar. Bu durumda ortamın yoğunluğu arttıkça sesin iletim hızı artar sonucunu çıkartabiliriz.

KATI>SIVI>GAZ (sesin yayılma hızı büyükten küçüğe)

   Bir kalem alalım elimize bir demir çubuğa, bir bardağa, bir cam şişeye ve bir tahtaya vuralım her cisimden farklı bir ses çıkar ve her cisim farklı titreşir. Bu işlemi su dolu bir küvette yaptığımızda daha farklı sesler çıktığını duyarız. Ses, sesi oluşturan cisme ve bu cismin bulunduğu ortama göre değişiklik gösterir diyebiliriz.

    Günlük hayatımızda pek çok ses duyarız bu seslerden bazıları bizim iletişimimizi sağlar, bazıları bize çeşitli kolaylıklar sağlar ve bazı seslerin yayılmasıyla ilgili teknolojik aletler yapılabilir. Telefonumuzdan biri bizi aradığında ses çıkartarak bize uyarı verir, biri geldiğinde kapımızın zili çalar ve biz uyarılmış oluruz. Bunların haricinde bir binada yangın çıktığından yangın alarmı çalmaya başlar ve bizi uyarır. Balinaların su altında çıkardıkları sesler haberleşmelerini ve besin bulmalarını sağlar, insanlar da bu sistemi yaptıkları denizaltılarda uygulamışlardır. Denizaltıların yolunu bulabilmesi için bir çeşit ses sistemi uygulanmaktadır. Evlerimizdeki bazı ısıtıcılar ya da buzdolabı kapısını kapatmadığımızda çeşitli uyarı sesi çıkarmaktadır.



   Bazı yerlerde sesin yayılmasını, insanları rahatsız etmesini engellemek için ses yalıtımı yapılır. Ses yalıtımı günlük hayatımızda opera ve bale binalarına, sinema ve tiyatro salonlarına yapılmaktadır. Evlerimizde ise sesin yalıtımını istediğimiz takdirde yaptırabiliriz ve bunun yanında çift camlar da evlerimizde ses yalıtımına yardımcı olur. Arabalar, uçaklar ve otobüslerde de motordan çıkan sesin yolcuları rahatsız etmemesi için ses yalıtımı uygulanır.

Ses ve özelliklerini animasyonla görelim